Antioksidan Nedir? Doğal Antioksidan Olarak Zengin Gıdalar Nelerdir?

DOĞAL ANTİOKSİDANLAR

Antioksidanlar, okside olabilir materyallerin oksidasyon başlangıcını geciktiren veya hızını azaltan maddelerdir. Günümüzde doğal olmayan yani sentetik antioksidanlar endüstriyel işlemlerde eskisine göre her ne kadar daha az kullanılıyor olsa da halen yoğun bir şekilde kullanılmakta olduğunu bilmekteyiz. Ancak doğal olmayan antioksidanlar birtakım zehirlenmelere yol açar. Bu yüzden sonsuz güzelliği barındıran vücudumuza -üstelik birçok doğal alternatifi varken- neden doğal olmayan şeyler yüklüyoruz?

Hücre içinde “serbest radikaller” diye nitelendirdiğimiz maddeler bulunmaktadır. Bu maddeler hücre içinde, mitokondride yağ asitleri ve şekerlerin sindirilmesi sonucunda yan ürün olarak ortaya çıkar. Bu olay vücudumuzun doğal bir işleyişi olduğu için engellenemez. Neyse ki vücudumuzdaki serbest radikal diye nitelendirdiğimiz bu maddelerin oranını minimum düzeyde tutmak bizim elimizde… Peki bunu nasıl yapabiliriz? Elbette ki; sigara, alkol vb. zararlı ürünlerden, stres, radyasyon, UV ışınları, hava kirliliğinden uzak durup stressiz bir yaşam sağlayarak… (1)

Peki, ben bunları minimum düzeyde tutamıyorum; birkaçı veya çoğu benim hayatımda diyorsanız muhtemelen endişelendiniz. Serbest radikaller, fazla ya da eksik elektronu olan moleküller olup fazlaca enerjiye sahiptirler bu yüzden enerjilerini dışarıya atmaya çalışırlar (1). Hatta bu yönüyle onları enerjilerini dışarı atmak için sağa sola saldırıp çılgınca oyun oynayan yaramaz çocuklara benzetebiliriz. Bu radikaller, eksik elektronlarını hücre zarından ve hücre içindeki DNA ve RNA’dan almaya çalışır, yani hücre zarına, DNA ve RNA’ya savaş açarlar, zarar verirler. Eğer hücrelerimiz bu zararı telafi edemezse mutasyon meydana gelir; yani kanser hücreleri ortaya çıkar. Kanserle birlikte; alzheimer, vitiligo (deriye rengini veren melanosit hücrelerinin eksikliğinden dolayı pigment üretilememesi), damar tıkanıklığı, yüksek tansiyon, damar tıkanıklığı ve yaşlanma ile de ilişkilendirilmektedir.

Sonuç olarak; “Serbest radikaller” sağlığımız için çok zararlıdır! İşte tam olarak burda “Antioksidanlar” devreye girmektedir. Antioksidanlar kendilerine fazla gelen elektron ya da hidrojenlerini serbest radikallere verirler böylece; serbest radikaller isteklerini karşılayarak sağa sola zarar vermeyi bırakarak etkisiz hale gelir (3). Yine bir benzetme yapacak olursak; antioksidanlar tıpkı yaramaz çocuğa çikolata vererek onu sakinleştirmeye çalışan bir anneye benzer.

                         Peki, bu antioksidanları doğal olarak nereden bulabiliriz?

ANTOSİYANİNLER: Mürdüm eriği, böğürtlen, kiraz, karadut KATEŞİNLER: Siyah çay ve yeşil çay LİKOPEN: Domates ve domates ürünleri, karpuz, kayısı, greyfurt

BETA KAROTEN: Havuç, kavun, mango

RESVERATROL: Üzüm, yaban mersini, kızılcık

C VİTAMİNİ: Biber, brokoli, portakal, greyfurt, kivi, kuşburnu

E VİTAMİNİ: Badem, buğday tohumu, ayçiçeği çekirdeği

POLİFENOL: Yeşil çay, ahududu, erik, çilek, yaban mersini, soya, elma

LUTEİN: Brokoli, kırmızı üzüm, kivi, ıspanak, kara lahana

SELENYUM: Yumurta, ayçekirdeği, patates

GLUCOSINOLATES: Karnabahar, suteresi, brüksel lahanası, brokoli

Sonuç olarak; sağlıklı beslenmek için ve serbest radikallerin neden olduğu hastalıklardan korunmak için antioksidan değerleri yüksek olan meyve, sebze ve içeceklere beslenmemizde yer vermeliyiz. Sebzeleri uzun süre ısıya maruz bırakmak besinlerin antioksidan değerlerini azaltmaktadır bu yüzden suda haşlamak yerine fırında veya buharda pişirmek tercihimiz olmalıdır(2).

Ve artık; günümüzde antioksidanları kremlerle bile almak mümkün. Ayrıca kötü alışkanlıklara ve strese “Hoşçakal “ diyerek de kendimiz için yapabileceğimiz en güzel şeyi yapmış oluruz.

KAYNAKLAR

1) Đilas SM, Čanadanović-Brunet JM. Antioxidants in Food. Chemistry & Industry. 2012;56 (3):105- 112.

2) Jiménez-Monreal A, García-Diz L, Martínez-Tomé M, Mariscal M, Murcia M. Influence of Cooking M9ethods on Antioxidant Activity of Vegetables. Journal of Food Science. 2009;74

(3):H97-H103. 3) Nawar WW. 1985. Lipids. Food Chemistry, OR Fennema (ed), pp.139-24, Marcel Dekker Inc., New York.

Yasemin EROL