Gestasyonel Diyabet Nedir ?

Kadınların hamilelik döneminde sıkça duyduğu ve yaşadığı gestasyonel diyabet (gebelik diyabeti) nedir bu yazıda daha iyi anlayabileceksiniz.

Gestasyonel diyabet; gebelik sırasında ortaya çıkan değişken şiddette glikoz intoleransıdır. Gebelik öncesi bireyin durumuna, özellikle diyabetin süresi ve vasküler hastalık varlığına göre şekillenir.

Gebelik diyabeti nasıl oluşur ?

Gebelikte pankreasın fonksiyonu değişir. Aşırı artan insülin ihtiyacını karşılayabilmek için beta hücresinin kapasitesinin yetmemesi sonucu glikoz intoleransı gelişir. Bu değişim sonucunda diyabete yatkınlık artar. Pankreastan salgılanan glukagon ve insülin hormonlarının oranı değişir.

Kortizol, östrojen, progesteron vb. hormonlar yükseldiği için hiperinsülinizm gelişir. Aşırı artan plazma insülin ihtiyacının beta hücresinin azlığı nedeniyle karşılanamaması sonucu, glikoz intoleransı gelişir.

Sebepleri nelerdir ?

+ Gebelik öncesi ağırlığının, ideal vücut ağırlığının üstünde olması veya BKI>30 kg/m² olması durumunda,
+ Gebelik öncesinde diyabet hastası olunması durumunda,
+ Birinci dereceden akraba evliliği yapılması durumunda,
+ İleri yaşlarda gebe kalınması durumunda,
+ Ölü bebek doğumu ve çok sayıda düşük yapma durumunda,
+ İri bebek ( >4.1 ) doğurulması
+ Daha önceki gebeliklerde gestasyonel diyabet tanısı konması risklerin başında gelmektedir.

Tarama testinin önemi

Gestasyonel tarama testi, gebeliğin 24.-28. haftaları arasında 75 gram glikozla OGTT ile yapılır.

* Gestasyonel diyabet tanı kriterleri;
Açlık kan şekeri 92 mg/dL
1. saat kan şekeri >180 mg/dL
2. saat kan şekeri 153 mg/dL olmalıdır.

Gebelikten hemen sonra gestasyonel diyabetli kadınların %5-10’unda tip 2 DM gelişir. 5-10 yıl içerisinde bu oran %40-60 ‘lara ulaşır. Gebelikten sonra yaşam tarzının değiştirilmesi,beslenme ve spor alışkanlıklarının doğru yapılmasıyla bu risk azalır.

* Kan şekerinde olmasını istediğimiz kan şekeri değerleri;
Açlık kan şekeri 60-95 mg/dL
1. saat kan şekeri <140 mg/dL
2. saat kan şekeri <120 mg/dL olmalıdır.

Gestasyonel Diyabet’in tedavisi

En önemli tedavisi beslenmenin dengelenmesiyle olmaktadır. Unutulmamalıdır ki beslenmenin düzenlenmesi kişiden kişiye değişmektedir. Kulaktan dolma bilgiler bebeği ve annenin sağlığını ciddi boyutta etkilemektedir. Bunun için mutlaka bir diyetisyene danışılmasını öneriyorum.

Birey gebelik döneminde olduğu için beslenmesine olduğundan daha fazla özen göstermelidir.En yanlış bilinen “Karbonhidratı hayatımdan çıkartırsam şeker değerlerim dengeye girer ve bu hastalıktan kurtulurum”dur. Bu tamamen yanlış ve sağlıksız bir uygulamadır.

Basit karbonhidratları hayatımızdan çıkarmalıyız

Gestasyonel diyabette alınması gereken minimum karbonhidrat 175 gramdır. Hayatınızdan basit karbonhidratı çıkartıp kompleks karbonhidratları almanız gerekmektedir. Kompleks karbonhidratlar tam tahıllı ürünler, sebze ve meyveler, kuru baklagiller bu gruba girer. Basit karbonhidratlar, şekerler, tatlılar, şekerli içecekler vb. bu gruba girer. Basit karbonhidratların glisemik indeksi yüksek, lif ve besin içeriği yönünden fakir olması sebebiyle önermiyoruz.

Nasıl beslenmeliyiz ?

Kahvaltıda karbonhidratlar, kortizol ve büyüme hormonu düzeyinin yükselmesi nedeniyle diğer öğünlerdeki gibi tolere edilemezler. Bu yüzden gestasyonel diyabetli kadınlara kahvaltıda 30 gr karbonhidrattan fazlası verilmemeli, proteinli besinlere (yumurta,süt,peynir, yağsız et, yoğurt) ağırlık verilmelidir. Özellikle bal, reçel, tart ve meyve sularından uzak durulmalıdır.

Az az ve sık sık beslenilmesi gereken bir dönemdir. Öğünler arasında 2 saat olmalıdır. Ara öğünler atlanmamalı, önemsiz diye geçiştirilmemelidir. Ara öğünler kan şekerini dengelemede en büyük yardımcıdır.

Akşam yemeği ile ertesi sabah kahvaltısı arasında uzun bi sürenin olması kan şekerinde düşmelere ve keton oluşmasına sebep olur. Bu nedenle gestasyonel diyabetli kadınların yatmadan önce 1 değişim protein ve 1 değişim karbonhidrat almalarını öneriyoruz. (1 su bardağı süt ve 1 ince dilim tam tahıllı ekmek gibi.)

Gestasyonel diyabet önlenebilir bir hastalıktır. Düzgün bir beslenme tedavisi ve hafif sporlarla kan şekeriniz normale seviyeye ulaşabilir ve hamilelik sonrasındaki diyabet riskiniz azalır.

Okuduğunuz için teşekkür ederim.

Referanslar

1. Hastalıklarda Beslenme Tedavisi, Kitap, Editör: Prof.Dr.M. Emel Tüfekçi Alphan
2. Gestasyonel Diabetes Mellitus, Derleme Makale, Feyza Yener Öztürk,Yüksel Altuntaş