Kazein Nedir? Sağlık Etkileri ve Kazein Zararlı Mıdır ?

Kazein nedir ?

Kazein, Latince caseus = peynir demektir. Kazein sadece sütte bulunan bir proteindir ve sütteki proteinlerin büyük bir çoğunluğunu oluşturmaktadır ve sütte en önemli işleve sahip proteinlerden biridir. Kazein genellikle tek başına değil, başka diğer bileşiklerle birlikte etkinliğini daha iyi gösterebilen bir proteindir. Yapılan çalışmaların çoğunda, kazeinin ya fraksiyonları ya da diğer bileşiklerle yaptığı komplekslerin etkisi, kazeinin tek başına kullanılmasıyla yapmış olduğu etkisinden daha fazla olduğu gösterilmektedir. Kazein aynı zamanda ticari olarak da birçok üründe kullanılmaktadır. Örneğin, sütteki kazein proteininin tutkal yapımında kullanılması gibi.

Kazein konusu, gelişen yeni teknolojiyle birlikte besinlerin içeriğinin, besinlerin sağlık üzerine etkisinin, besin içeriğinde yapılan değişikliklerin sağlık üzerine etkisinin ne gibi sonuçlar ortaya çıkarabileceği tam olarak bilinmediğinden, bilinçsizce yapılan davranışların olumsuz sonuçlarından dolayı kanıtlara dayalı bilgilere ihtiyaç duyulduğu için incelenmektedir. Bu durum insanlara neyi, nasıl kullanmaları gerektiği konusunda daha güvenilir bilgiler verebilmektedir. Çünkü besinlerin içerikleri insan hayatını her yönden etkilemektedir. Bu nedenle kazeinle ilgili de doğru, güvenilir bilgiler bilinçli bir şekilde kullanılmalıdır.

Kazein takviyelerinin sporcu performansına etkisi nasıldır ?

Sporcularda, pozitif azot dengesinin ve kas hipertrofisi ile karşılaşılma ihtimaline karşın yeterli miktarda protein tüketmek esastır. Sporcular bu fazla ihtiyacı karşılamak için protein takviyelerine yönelmektedirler. Proteinin egzersizde; yoğun eğitim dönemlerinde kas bakım ve hipertrofisi, egzersiz iyileşmelerini hızlandırma, vücut kompozisyonu ve bağışıklık işlevini geliştirme gibi faydaları bulunmaktadır.

Proteinin çok sayıda türleri; whey, kazein, süt ve soya veya yumurta bazlı çeşitleri de dahil olmak üzere atletler tarafından kullanılmaktadır. Uluslararası sporlarda beslenme topluluğuna göre, whey ve kazein proteinlerinin, diğer protein alternatifleriyle karşılaştırıldığı zaman, biyoyararlılıkları daha fazladır . Proteinin bu iki formu, protein substratlardır, ancak amino asit olarak kullanılabilirlikleri, emilim zamanları farklıdır.

Yapılan bir çalışmada üniversiteli kadın, aerobik sporcular kullanılarak kontrollü bir direnç eğitim programı ile birlikte whey ve kazein proteini alımından sonra potansiyel anabolik etkiler araştırılmış. Bu çalışmada dayanıklılık çalışması yapan sporcularda suplementlerin etkileri test edilmiş. %100 optimum beslenmenin 120 kalorisinin; 24 gramını kazein suplemanı, 1 gramını yağ, 3 gramını da karbonhidrat oluşturmaktaydı. Whey proteini için de aynı değerler kullanılmış. Bunlar her antrenmandan sonra, 30 dakika önce ve antrenman anında sekiz hafta boyunca verilmiş. Ve sporcuların vücut kompozisyonları, çalışma performansları ölçülmüş. Sonuçta da her iki grupta, egzersiz öncesi ve sonrası protein takviyesinden herhangi birini tüketenlerde, vücut kompozisyonu, kuvvet ve anaerobik performansta önemli gelişmeler yaşanmış. Ancak, gruplar arasında, herhangi bir değişkendeki değişikliklerde önemli etkiler gözlenmemiş (p>0,05). Hem kazein hem de whey protein takviyelerinde, gruplarda sekiz haftalık çalışma süresince vücut yağında belirgin bir düşüş yaşanmış. Benzer şekilde yağsız vücut kitlesinde de bu her iki protein grubu ile artış olmuş. Genel olarak, her iki takviyeyi tüketen, proteinin türü ne olursa olsun, tüm sporcuların vücut kompozisyonu için yararlı olmuş.

Kazeinin kilo yönetimine etkisi

Süt ürünleri Batı diyetinde önemli bir protein kaynağıdır. Düşük yağlı süt ürünleri tüketimi, tip 2 diyabet gelişme riski ile ters orantılıdır. Süt proteinlerinin %80nini oluşturan kazein ve kazeinden zengin bir diyet, obez kadınlarda vücut ağırlığını azaltabilmektedir. Ratlarla yapılan bir çalışmada,  8 hafta boyunca bir gruba kazeinin ağırlıkta olduğu besinler, diğer bir gruba kazeinden fakir bir diyet uygulanmış ve çalışmanın sonucunda, kazeini fazla alan grupta anlamlı derecede kilo kayıpları gözlenmiş. Bu kayıplar, kazeinin yağ birikimini baskılaması esasına atfedilmiştir.

Kazein ve süt alerjileri

Allerjik hastalıklar son 20 ila 30 yıl zarfında önemli ölçüde artmıştır ve Batı ve gelişmekte olan ülkelerde büyüyen bir sağlık problemini temsil etmektedir. İnek sütünde alerjiye neden olabilecek 20’den fazla protein bulunur. En önemlileri whey ve kazein proteinleridir. Günümüzde süte alerjik reaksiyon gösteren hastaların çoğunluğunun a-kazeinine hassas olduğu bilinmektedir. Süt alerjenlerinin çoğunluğu kaynatma, pastörizasyon ve evaporasyon işlemlerinden sonra da biyolojik aktivitelerini korumaktadır.  İnek sütü alerjilerinin tedavisinde inek sütünün diyetten çıkartılması en etkin yöntem olduğu belirtilmektedir. Bunun yerine genellikle soya formülleri, kazein ve serum proteinlerinin hidrolize edilmesiyle elde edilen ürünler kullanılmaktadır. Ancak hidrolize edilmiş ürünlerin hoş olmayan tada sahip ve oldukça pahalı olmaları yanı sıra soya formüllerinin de alerjik reaksiyonlara yol açtığı bildirilmektedir. Bundan dolayı inek sütlerinin yerine keçi sütü, eşek sütü ve kısrak sütü gibi diğer memeli sütlerinin kullanımı önerilmektedir. Keçi sütünün inek sütü alerjisi olan çocuklarda güvenilir tolere edilebilir olduğu yönünde bilgiler bulunmakla birlikte, alerjisi olan çocuklarda anafilaktik reaksiyona, çapraz reaktiviteye ve folik asit eksikliğine neden olduğundan dolayı tüketimi uygun bulunmamaktadır. Eşek sütü bileşiminin ise insan sütüne benzer olmasının yanı sıra, hidrolize edilmiş ürünlerden daha lezzetli ve daha ucuz olmasıyla da inek sütünün yerine geçmeye aday olduğu belirtilmektedir. Yapılan çalışmalar sonucunda, sütte a-kazeninin azaltılmış düzeylerinin, genel olarak süt alerjilerinde faydalı olacağı savunulabilir.

Kazein ve diş sağlığı

İnsanların bütün yaş grupları için gerekli aminoasitleri ve organik nitrojeni içeren süt ve süt ürünleri, aynı zamanda içerisindeki kalsiyum, fosfat, kazein ve lipid gibi faktörler sayesinde diş çürüğünden korunmada etkili bir yiyecek grubudur. Sütün içindeki kazein proteinlerinin dişe bağlanması sayesinde bakterilerin etkili olamadığı, bu nedenle de çürük sıklığında azalma olduğu bildirilmiştir. Bu amaçla sütlü ve sütsüz çikolatanın çürük yapıcı özellikleri karşılaştırıldığında sütlü çikolatanın daha az çürük lezyonu oluşturduğu ve bunun süt içerisindeki kazeinden kaynaklandığı açıklanmıştır. Süt ve süt ürünlerinin çürük önleyici özelliğe sahip oldukları bilinmesine rağmen doğal olarak kullanıldıklarında bu etkilerini gösterebilmeleri için çok büyük miktarlarda tüketilmeleri gerekmektedir. Bu da bize diş çürüklerini önlemek için tek bir yöntemin olmadığını göstermektedir.

Kazein ve otizm ilişkisi

Otizm, değişen fenotipik ifadelerin, tipik erken çocukluk döneminde tanı ve iletişim ve sosyal etkileşim açıklarının yanı sıra, tekrarlayıcı ve basmakalıp davranışlar ile karakterize olan bir nörogelişimsel bozukluktur. Otizm yaşam boyu süren koşullar olarak kategorize edilir. Son yıllarda otizm insidansı ve prevelansı daha görünür bir halde artmaktadır. Yapılan bazı çalışmalarda, otizmli hastaların bir kısmında, glukoz ve kazein içermeyen diyet verildiğinde semptomlarda iyileşme gözlendiği öne sürülmüş. Anket bazlı yapılan bir çalışmada 387 ebeveynin otistik spektrum bozukluğu tanısı alan çocuklarına anket yapılmış. Glutensiz ve kazeinsiz diyetin sonucunda, yapılan ankete göre, çocukların sosyal davranışlarında ve fiziksel belirtilerinde daha fazla iyileşme olduğu görülmüş. Otizm için glutensiz ve kazeinsiz diyetten başarılı bir sonuç, deneysel olarak gözlenmiş. Ancak otizm için glutensiz ve kazeinsiz bir diyet kullanılması potansiyel risklerin bir kısmını taşımaktadır. Aynı zamanda diyet müdahalelerinin etkileri büyük ölçüde belirgin, iyi kanıtlar olsa da bu müdahaleler düşündürmektedir.

Çalışmalardan da görüldüğü gibi kazeinin tek başına veya başka bileşiklerle kullanılmış halleri için kesinlikle çok sağlıklıdır veya tamamen zararlıdır diyemiyoruz. Her ne kadar birçok çalışmada yararlı olduğu görülse de, bazı çalışmalarda kazein takviyelerinin böbrek solüt yükü arttırması nedeniyle özellikle böbrek hastalığı, alerjisi olan kişilerin kullanmasının sakıncalı olduğu gösterilmektedir. Ve eğer kişilerin herhangi bir intolerans, alerji gibi durumları yoksa, tüketimlerinde bir sorun yoksa takviyelere gerek duyulmaksızın gıdalardan da yeterli protein alınabilmektedir. Hatta yapılan uzun süreli çalışmalarda, gıdalardan yeterli proteini alan kişilerin takviye kullananlara göre kilosunu, yağ ve kas oranını daha uzun süre koruyabildiği de gösterilmektedir. Ancak bu konuda da, her konuda olduğu gibi, daha fazla çalışma yapılmasına ihtiyaç vardır. Sonuç olarak beslenmenin kişiye özgü olduğunu bir kez daha vurgulayarak, çok gerekli olmadıkça takviyelerin kullanımı önerilmemektedir, kullanılacaksa bile diyetisyen, hekim kontrolünde kullanılmalıdır.

KAYNAKÇA

1. https://tr.wikipedia.org/wiki/Kazein
2. Willoughby D.S. , Stout J.R. and Wilborn C.D. Effects of resistance training and protein plus amino acid supplementation on muscle anabolism, mass, and strength. Amino Acids.2007; 32(4):467-477
3. Campbell B. , Kreider R. , Ziegenfuss T., La Bounty P., Roberts M., Burke D., Landis J., Lopez H. ,Antonio J. International society of sports nutrition position stand: Protein and exercise. Journal of the International Society of Sports Nutrition.2007;4(1): 8
4. Wilborn CD, Taylor LW, Outlaw J, Williams L, Campbell B, Foster CA, Smith-Ryan A, Urbina S, Hayward S.The Effects of Pre- and Post-Exercise Whey vs. Casein Protein Consumption on Body Composition and Performance Measures in Collegiate Female Athletes. Journal of Sports Science Medicine. USA.2013;12(1): 74–79
5. Manning, P. J. Postprandial response of plasma IL-6 to isoenergetic meals rich in casein or potato singly and combined in obese women. Human and Clinical Nutrition, New Zealand.2013; 2: 1-4. doi:10.1017/jns.2013.25
6. Özçeker D, Tamay Z. Çocuklarda inek sütü alerjisine yaklaşım. FNG & Bilim Tıp Dergisi. 2015; 1(2): 108-114
7. Taşçı F. Eşek Sütünün Özellikleri ve Gıda Alerjilerinde Kullanımı. Uludag Univeristesi. Journal of Faculty of Veterinary Medicine. 2011; 2: 39-44
8. Pennesi C.M, Klein L.C. Effectiveness of the gluten- free,casein-free diet for children diagnosed with autism spectrum disorder:based on parental report. Nutrition Neuroscience.2012; 15: 85–91
9. Whiteley P,Haracopos D,Knivsberg A. M,Reichelt K.L,Parlar S, Jacobsen J. The ScanBrit randomised,controlled, single-blind study of a gluten- and casein-free dietary intervention for children with autism spectrum disorders. Nutrition Neuroscience.2010; 13: 87–100