Tetradotoksin Nedir?

TTX; bilinen en güçlü denizel toksindir ve siyanürden 1200, morfinden 3000 kat daha etkilidir. İlk olarak balon balığı türlerinden izole edilmesinden dolayı sadece balon balığı türlerine özgü bir toksin olduğu düşünülmüştür.

 

Ancak daha sonra yapılan çalışmalarla balon balıkları dışındaki denizel türler ve bazı karasal türlerin de TTX içerdiği tespit edilmiştir. Yapılmış olan bilimsel araştırmalarla; bazı kurbağa ve semender türleri , ketognatlar, artropodlar, nematodlar, derisidikenliler, yumuşakçalarda, bazı yengeç türlerinde TTX bulunduğu tespit edilmiş; ayrıca bu canlıların mikrooganizma floralarında yaşayan bakterilerde (Pseudomonas ve Vibrio türlerine ait bazı simbiyotikler) ve TTX içeren hayvanların yaşadıkları sucul ekosistemlerin sedimanından izole edilen bakterilerde de TTX tespit edilmiştir. TTX protein yapıda olmamasından dolayı, ısıya dirençli termostabl bir toksindir ve yıkama, ısıtma, dondurma gibi işlemlerle balık etinden uzaklaştırılamamaktadır.

Asya ülkelerinde tehlike daha fazla

TTX ‘in kaynağı olan balon balığı Japonya, Çin, Malezya, Singapur, Bangladeş, Tayland, Avustralya, Yeni Zelanda, Meksika, Brezilya, Güney Afrika gibi ülkelerde gıda olarak tüketilmektedir.

Bu tüketimin güvenli olmadığı takdirde tüketicilerin ölümü kaçınılmaz bir sonuçtur. Toksin zehirlenmesinde görülen semptomlar dilde ve dudaklarda hafif uyuşmalar ile başlar ikinci aşamada ise vücuda felçlilik hakim olur ve ölüm 4-6 saat içinde gerçekleşir. Zehrin bu denli tehlikeli etkisinin azaltılması amacıyla balon balığının (FUGU) iç organları dikkatlice çıkarılır ve eğitimli, lisanslı kişilerin çalıştığı restoranlarda hazırlanır ve satılır.

Balon balığı

https://www.youtube.com/watch?v=3dw35XdA-oM

Ayrıca bu biyotoksinler balığın yaşadığı ekosisteme ve diğer canlılara etkilerinin yanı sıra, farmakolojik öneme sahiptirler ve ilaç olarak kullanılmaktadırlar. TTX‘in ileri düzey hastalarda ağrı kesici etkisi olduğu, antitümör etki gösterdiği ve uyuşturucu bağımlılığı tedavisinde kullanımı gibi konular ise laboratuvarlarda çalışılmaktadır.
TTX‘in sinirsel iletim üzerine olası engelleyici etkisi nedeniyle özellikle anestezi alanında yeni ilaçlar için olası bir kaynak durumundadır.

KAYNAKLAR

https://en.wikipedia.org/wiki/Tetrodotoxin#Biochemistry
http://habermerkezi.cu.edu.tr/balonbalik.asp
http://www.worldwizzy.com/library/Tetrodotoxin
N. Tamao, A. Osamu. Tetrodotoxin – Distribution and Accumulation in Aquatic Organisms, and Cases of Human Intoxication. Mar. Drugs 2008, 6, 220-242; DOI: 10.3390/md20080011
K. Ali Rıza ve ark. Akdeniz’in yeni toksini: Tetrodotoksin. Su Ürünleri Dergisi. Ege J Fish Aqua Sci 32(1): 15-24 (2015)