Vitamin Nedir? Vitamin Eksikliğinde Meydana Gelebilecek Hastalıklar Nelerdir ?

Vitaminler, insan ve hayvanların sağlıklı büyüme, üreme ve diğer fizyolojik fonksiyonların gerçekleştirilmesi için vücudumuza  almamız  gereken organik bileşiklerdir. Vitaminler; insanlar ve hayvanlar tarafından sentezlenemeyen bileşikler olup günlük vitamin ihtiyacımızı besinlerden almamız gerekir.Vitaminler vücutta doğrudan parçalanarak enerji vermezler; fakat hücrenin ve buna bağlı olarak da vücudun yaşamı için çok önemli biyokimyasal olaylarda görev alırlar. Vitaminler yağda çözünen ve suda çözünen vitaminler olarak iki gruba ayrılırlar. Yağda çözünenler; A, D, E, K vitaminleri, suda çözünen vitaminler; B vitamini grupları, C vitamini, H vitamini, P vitamini olarak sıralanabilir.

Peki vücudumuzun gerçekleştireceği kimyasal tepkimeleri düzenleyen bu vitaminler, hangi besinlerde bulunur ve   eksikliğinde neler yaşanabilir?

YAĞDA ÇÖZÜNEN VİTAMİNLER

• A VİTAMİNİ(RETİNOL); karaciğer, pul biber, havuç, yeşil yapraklı sebzeler(ıspanak, marul, kıvırcık) , kuru kayısı, kavun, bezelye, yumurta, kırmızı biber bu vitamin açısından zengindir.  Eksikliğinde özellikle “gece körlüğü”(tavuk karası) dediğimiz görme bozukluğu, cilt, tırnak ve saçlarda bozulma görülür.
  • D VİTAMİNİ;  süt ve süt ürünleri, yumurta, mantar ve balıkta zengindir. Güneş ışığından cilt altı yağ dokusundan sentezlenir. Eksikliğinde çocuklarda raşitizm denilen ağır kemik gelişim bozukluğu gözlenir, yetişkinlerde ise “osteomalazi” denen kemik hastalığı görülür.
  •    E VİTAMİNİ; zeytinyağı, balık yağı, fındık, ceviz, ton balığı, yumurta sarısı, ıspanak, kabak, lahanada zengin miktarda bulunur. Antioksidan etkisi vardır. Eksikliğinde kansızlık, kolay yorulma, yaraların geç iyileşmesi ve kısırlık ortaya çıkabilir.
  •    K VİTAMİNİ; Ispanak, kabak, lahana, yeşil biber, yeşil çay, patates, bezelye, yeşil domates bol miktarda K vitamini içeren besinler arasındadır. Bir miktarda bağırsak bakterileri tarafından üretilir, eksikliğinde kanın pıhtılaşması bozulur ve buna bağlı olarak diş etlerinde, sindirim sisteminde, idrar yollarında, ve deride kanamalar olur.

SUDA ÇÖZÜNEN VİTAMİNLER

• C VİTAMİNİ(ASKORBİK ASİT);  kuşburnu, yeşil biber, frenk üzümü,  turunçgiller denilen portakal, greyfurt, limon ve mandalina da bulunur, domates patateste de vardır. Eksikliğinde ”iskorbüt” denilen diş eti hastalığı ciltte bozulma, yaralarda geç kapanma, enfeksiyonlarda ağırlaşma görülebilir.
  •   B1 VİTAMİNİ(THİAMİN); özellikle tahıl tanelerinin kabuklarında bulunduğu için kabuğu soyulmuş pirinçte eksiktir. Buğday, baklagiller, ıspanak, badem, ceviz, fındık, yulaf zengin olarak bulunduğu besinlerdir.Yetersizliğinde berberi ve polinevrit ve denilen hastalıklar görülür. İştahsızlık, kas güçsüzlüğü, birçok değişik cilt hastalığı da görülebilir. 
  •    B2 VİTAMİNİ(RİBOFLAVİN); hayvansal ürünlerde, süt ve süt ürünlerinde, tahıl ürünleri, yer fıstığı, enginar, fındık, buğdayda bol miktarda bulunur. Eksikliğinde; deri iltihabı, büyüme ve üremede gerileme görülür.
  •    B3 VİTAMİNİ(NİASİN); et, balık, süt, yumurta  ve kuruyemişte bulunur. Eksikliğinde pellegra, deri iltihabı, köpeklerde ”karadil” hastalığı görülür. Ayrıca sindirim bozuklukları oluşur.
  •    B5 VİTAMİNİ(PANTOTENİK ASİT); karaciğer, yumurta, dana eti, baklagiller ve bazı sebzelerde bulunur. Eksikliğinde nörolojik  problemler, cilt hastalıkları ve solunum rahatsızlıkları  belirtileri vardır.
  •    B6 VİTAMİNİ(PRİDOKSİN); muz, avakado, tavuk eti, havuç, yumurta, sebze ve tahıllarda bulunur. Protein metabolizmasının temel vitaminidir.Yetersizliğinde sinirsel düzensizlikler, deri iltihapları gibi belirtiler verebilir.
  •    B12 VİTAMİNİ(KOBALAMİN); kırmızı et ve karaciğerde bulunur. DNA metabolizmasının temel vitaminidir. Eksikliğinde pernisiöz anemi(kemik iliğinde kırmızı kan hücrelerinin üretimini engeller), sinir sisteminde bozulma, dengesizlik gözlenir.
  •    FOLİK ASİT( B9);  bir çeşit B vitaminidir. Yeşil sebzelerde, bira mayası, karaciğer ve yumurtada bulunur. Eksikliğinde kansızlık, halsizlik, kas ağrıları gözlenir.
•    H VİTAMİNİ (BİOTİN)  B7; vitamini olarak da bilinen H vitamini tavuk ciğeri, hardal tozu,  yer fıstığı, fındık, ay çekirdeği, fesleğen, badem, yumurta gibi besinlerde bol miktarda bulunmaktadır. Eksikliğinde deri iltihabı, saç tellerinin incelmesi, kaşıntı, kas ağrıları gibi belirtiler gösterebilir.
• P VİTAMİNİ; C vitamininin etkinliğini arttırır, kılcal damarları kuvvetlendirerek morarmayı önler. Turunçgillerde bulunmakla birlikte kayısı, karabuğday, böğürtlen, kuşburnu gibi gıdalarda bulunabilir. Eksikliğinde ise kılcal damarların kırılganlığı görülür.