Kolajen-Kolajen Nedir? Hidrolizatı Hakkında Ne Biliyoruz?

Kolajen vücutta doğal olarak çözünmeyen, dokulara yapısal bütünlük sağlayan bir proteindir. Deride, kemiklerde, kıkırdakta, gözün korneası ve tendonların yapısında fazlaca bulunur. Kolajen, hayvanlar aleminde yaygın olmakla beraber tüm vücut proteinlerinin %30’unu oluşturur. Yapısında iki aminoasit, hidroksipirolin ve hidroksilizin bulunduran kolajeni diğer ipliksi proteinlerden ayıran önemli özelliklerinden bazıları:

1. Pirolin, hidroksipirolin ve hidroksilizin içeriği
2. Triptofan içermemesi, tirozin ve sülfür içeriğinin düşük olması
3. Aminoasitlerden kaynaklanan polar grup içeriğinin fazla olması

Kolajenin vücutta daha rahat sindirilebilmesi için kolejenaz enzimi ile enzimatik hidrolize uğratılır. Asit ve enzim hidrolizi ile yıkıma uğrayan kolajen hidrolizatı  hayvanların -genellikle sığır, domuz, balık- deri ve kemiklerinden elde edilir. Kolajen peptit olarak da bilinmekle beraber, vücutta kolajen yapımını arttırdığı için son yıllarda fonksiyonel bileşen olarak özellikle gıda ve kozmetik alanlarında popülerlik kazanmıştır. Kozmetik sektöründe, fonksiyonel gıda ve besin destekli gıdaların üretiminde protein katkısı olarak kullanılırken, içecek sektöründe ise kemik ve cilt sağlığını düzenleme amacıyla kullanılır. Kolajenlerin zincir uzunlukları değişiklik göstermektedir, öyle ki son yapılan araştırmalara göre 662’den 3152 aminoasit sayısına kadar değişmesi bu durumu ispatlar niteliktedir. Buna ek olarak, moleküler yapısında gösterdiği küçük farklılıklar sebebiyle 7 farklı kolajen sınıfına ayrılır. Gıda endüstrisinde uygun, sindirimi kolay ve yüksek biyoyararlılığı olan TipI ve TipII  çeşitleri kullanılır.  Kolajenlerin kendi içerisinde ki üç polipeptit zincirinin sarmal şekilde bir araya gelmesiyle kolajen sarmalı denilen yeni bir yapı oluşur.

Yapılan klinik çalışmalar sonucu kolajen hidrolizatının;

• Eklemleri hasardan koruduğu
• Eklemleri güçlendirdiği ve osteoarthiritis
• Romatizma gibi hastalıklarda ağrıyı azalttığı
• Kemik yoğunluğunu önemli düzeyde arttırdığı
• Cilt sağlığını düzenlediği gözlemlenmiştir.
• Saç kökü hücrelerinin keratin oluşturmasını sağlayarak daha sağlıklı saç yapısı sağlar.
• Esas deride kolajenin fazlaca bulunması tırnaklara daha çok kan akışı sağlar. Dolayısıyla, daha sağlıklı tırnak plağı oluşumuna katkı sağlar.

Gıda endüstrisinde kolajen:

• Bira ve meyve suyu üretiminde durultma ajanı olarak kullanılır.
• Balık kaynaklı kolajen yurt dışında bazı markalar tarafından-Lotte Collagen, Meiji, Blink, Shiseid vb.- içecek üretiminde kullanılır.
• Nescafe, yurt dışında deriyi sıkılaştırarak kırışıklıkları yok eden ve 200 mg kolajen içeren yeni ürün piyasaya sunmuştur.
• Gıda paketleme filminde kolajen kullanımı yaygınlaşmaya başlamıştır.
• Vitamin C vücutta kolajen arttırıcı etki yapar, eksikliğinde yeterince üretilmez. C vitamini ve benzeri antioksidanlar kolajenaz enzimini inhibe ederek, kolajen hidrolizatının parçalanmasını önler.
• Antioksidan etki gösterirler.
• Gıda alerjilerinin kontrolünde yardımcıdırlar.
• Dezavantajı: Antisiyonince zengin olan gıdalarda, kolajen çökelti oluşturarak üretim esnasında sorunlara sebep olur. Dolayısıyla, vişne suyu, nar suyu gibi ürünlerde üretim açısından uygun değildir.

Sonuç olarak, kolajen hidrolizatı içeren ürünlerin insan sağlığı üzerinde olumlu etkiler bıraktığı bilimsel çalışmalarla ispatlanmıştır. Bu alanda araştırmalar hala devam etmekle birlikte yenidir ve geliştirilmesi gerekir. Ülkemiz de kolajen hidrolizatı içeren herhangi bir ürün bulunmamaktadır. Ek olarak, gıda güvenliği ile ilgili yetkin bir otorite olarak kabul edilen FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) tarafından GRAS -Genel olarak güvenilir kabul edilebilen- olarak ilan edilip alerjen riski taşımamaktadır. Türk Gıda Kodeksi takviye edici gıdalar tebliğine göre de kullanımları uygundur.

REFERANSLAR:

1. Cnkicomcn. (2016). Cnkicomcn. Retrieved 28 November, 2016, from http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-RPGY200602016.htm

2. CoŞkun, A.B.D.U.R.R.A.H.M.A.N. (2010). Kolajen. Acıbadem Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyokimya Anabilim Dalı, 3(2), 60.

3.  Academicfoodjournalcom. (2016). Academicfoodjournalcom. Retrieved 8 December, 2016, from http://www.academicfoodjournal.com/archive/2015/issue4/RevArticlePages327-334.SedaErsus.pdf
4. Anadoluedutr. (2016). Anadoluedutr. Retrieved 8 December, 2016, from https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11421/690/252567.pdf?sequence=1
5. Ulakbimgovtr. (2016). Ulakbimgovtr. Retrieved 8 December, 2016, from http://dergipark.ulakbim.gov.tr/egejfas/article/viewFile/5000156874/5000141613
6. Yeditepeedutr. (2016). Yeditepeedutr. Retrieved 8 December, 2016, from http://eds.a.ebscohost.com.lproxy.yeditepe.edu.tr/eds/pdfviewer/pdfviewer?sid=eb0aca8a-5669-4ba4-a14c-a4040e1d9940@sessionmgr4009
7. Yeditepeedutr. (2016). Yeditepeedutr. Retrieved 8 December, 2016, from http://eds.a.ebscohost.com.lproxy.yeditepe.edu.tr/eds/detail/detail?vid=3
8. Ulusaltezmerkezicom. (2016). Ulusaltezmerkezicom. Retrieved 8 December, 2016, from http://ulusaltezmerkezi.com/kolajen-hidrolizat-iceren-meyveli-icecek-uretimi/29/