Yağlarda Rafinasyon Nedir? Nasıl Yapılır? İşlem Basamakları

Yağlarda rafinasyonun amacı ;yağın işlenmesi sırasında yağ kayıplarını en aza indirmek,gliserit,tokoferoller ve yağda bulunmasında sakınca olmayan safsızlıkları en az zararla muhafaza imkanı sağlama ve yağda istenmeyen safsızlıkları uzaklaştırmak için yapılmaktadır.Yani kısaca yağın yenilebilir, göze hoş gelmesi,istenmeyen kokuların ve bileşiklerin yağdan temizlenmesi işlemidir.

*Tokoferoller yağları oksidasyona karşı koruyan maddelerdir.

Rafinasyon İşlem Basamakları:

1: Ham Yağ Depolama: Ağırlık farkına dayanarak yağda dibe çökme olur.Yağda çözünmeyen maddeler uzaklaştırılıp kaba bir ayrım yapılır.Doğal bir yöntemdir.

2: Müsilajlardan Ayırma: En temel uzaklaştırmadır.Müsilajlı maddeler,fosfotitler,proteinli bileşikler uzaklaştırılır. Bu maddeler yağda bulunursa rafinasyonda büyük kayıplara yol açar.

Ham yağda gamlı maddeler %0.03-3 arasındadır.Bu bileşikler yağ içinde çözünür çözünmez veya kollordal halde bulunabilir.Bu bilileşikler emülsifikasyon özelliklerinden rafinasyon kayıplarını arttırır.Deodorizasyonda yüksek sıcaklık derecelerinde yağda esmerleşme olur.Metallerle tuzlar bileşik oluşturarak oksidatif stabilite ürünlerini ve rengi olumsuz etkiler.

Ham yağdan müsilajların alınmasında sıcak su ile muamele,asitlerle muamele,adsorbsiyon maddeleri ve özel reojentlerle muamele metotları uygulanır.Su miktarı yüksek olduğu için müsilaj miktarı ile alakası yöntemler seçilir.Fazla su ve yağ kaybının artmasına sebep olur.Yağ rafinasyonunda genelde vakum altında yapılan kurutma yağ oksidasyonunu önemli ölçüde engeller.

3: Nötrolizasyon (Asit Giderme) : Asit gidermede temel hedef serbest yağ asitlerini uzaklaştırmaktır.Ham yağ içerisinde bulunan yağ asitlerinin alkalilerle muamelesi sonucu sabun oluşturarak yağdan uzaklaştırılması işlemidir. İlave yağ miktarı,yağ tipi gibi maddeler önemlidir.

4: Ağartma: Renk maddeleri,oksidasyon ürünleri,iz metaller,iz sabunlar uzaklaştırılmaktadır.Nötrolizasyondan sonra yapılmaktadır.Yemeklik yağlarda fiziksel sistemler kullanılmaktadır.Uygun olmayan sıcaklık,nem ve oksijen şartlarında depolanmış yağlı tohumlarda yanma ve bozulma olabilir. Ağartma yağların tadını önemli derecede arttırır.

Ağartma İşleminde:

A-1: Isıtmadan önce vakum uygulanmalıdır. Böylece sistem korunmuş olur.

A-2: Aktif killer yağa katılırken,yağda belirli oranda rutubet bulunmalıdır.Rutubet belli miktarda daha iyi sonuç alınmasını sağlıyor.İş bittikten sonra rutubet uzaklaştırılır.

A-3: Önce soğutulduktan sonra ortama katılmalıdır.

5: Koku Alma ( Deoderize Etmek) : Yağın kalitesi bozulmaması için etkin bir işlem yapılmalıdır.Yüksek sıcaklık ve düşük vakum altında gerçekleştirilmelidir.Yağ rengi istenen seviyeye getirilebilir.

*Sıcaklık 210-220 derecenni üzerinde

*Buhar tamamen dağılmalı

*Vakum sıcaklık etkisini düşürmek için önemlidir.

6: Cilalama : Yağda çözünmeyen iz maddeler uzaklaştırılır.Görünüm parlak ve güzel bir hale gelir.

7: Winterizasyon (Soğuklama,Kışlama) : Örnek 0-10 dereceye kadar soğutulur.Yemeklik yağlarda bulunan erime noktası yüksek trigliseritler ve mumsu maddeler yağdan ayrılır. Kristallenmeden kaynaklanarak tavlama önlenir.2 aşama gerektiren bir prosestir.

1: Düzenlenen kristallerin kontröllü soğutma ile gelişimi

2: Kalan sıvı yağdan bu kristallerin ayrılması